Studio Stedum

[Geschreven door Janna Bathoorn ]

Alweer een tijdje geleden werd ik gevraagd of ik zin had om van de Groninger architect Oeds de Leeuw Wieland al zijn Groninger boerderijen te fotograferen. De expositie is de laatste in een serie van vier tentoonstellingen over Groninger architecten, alle georganiseerd door het Berlagehuis in Usquert onder de noemer Noordelijke Architecten Portretten. Ik doe niets liever dan op pad gaan om oude panden te bezoeken en vast te leggen, dus ik zei ja tegen deze superopdracht!

Veel van de boerderijen die ik bezocht hebben prachtige bomen voor het woonhuis staan. Omdat er zonnige weken verwacht werden, en de bomen elke dag groener werden was het even flink doorfietsen en autorijden om alle boerderijen te bezoeken met mooi licht op de gevels voordat de blaadjes het zicht zouden ontnemen. Wat later in het voorjaar ben ik ook gevraagd om interieurfoto’s te maken van een paar boerderijen.

Ik had een boekje mee waarin alle Oeds boerderijen omschreven staan. Gaandeweg ontdekte ik tot mijn spijt dat de afgelopen jaren meerdere van zijn boerderijen plaats gemaakt hebben voor nieuwbouw, soms alleen de schuur, soms de hele boerderij, de aardbevingen speelden hier telkens een rol. Daarnaast vertelden bewoners dat ze vrezen dat hun boerderij binnenkort gesloopt gaan worden omdat het te duur is om ze te versterken. In een geval werd de sloop al voorbereid. Nog een aantal andere boerderijen zijn in het bezit van de NAM en gaan de onzekere nabije toekomst in zonder betrokken eigenaar.

Ondanks dat ik telkens werd geconfronteerd met de treurige gevolgen van de bodemdaling en de aardbevingen, en gesprekken met boeren steevast gingen over ingewikkelde schades, de komende versterkingen en dilemma’s rond modernisering van de gebouwen om het bedrijf rendabel te houden, was dit een heel mooie opdracht. De expositie waar ik een bijdrage aan heb kunnen leveren vertelt over de bijzondere panden die hier in het gebied staan, en besteedt ook aandacht aan de bevingen en de gevolgen voor bewoners en de panden, hopelijk maakt de expositie dat meer mensen gaan nadenken over het erfgoed in Groningen.

Studio Stedum zit zelf mogelijk in een door Oeds gemoderniseerd pand (zo rond 1900 is het huis voorzien van eclectische ornamenten) maar toch vind ik Oeds boerderijen (en het neoclassicisme in het algemeen) teveel van het goede. Ik zeg wel eens dat ons huis in 1900 ‘veroedst’ is.

Het was een hele kunst om in de overdadige versierde interieurs rustige, heldere, rustige foto’s voor de expositie te maken. De voorhuizen en gangen waar ik fotografeerde waren soms voorzien van marmer, glas in lood, gebrandschilderd glas, stucwerk, goudverf én hout-imitatie. Onderling hevig concurrerend om aandacht en als geheel duidelijk bedoeld om te imponeren. Persoonlijk vond ik de kelders, zolders, bijkeukens en schuren veel interessanter. Ruimten die je gevoel geven dat er op de boerderijen geleefd en gewerkt werd, en nog steeds wordt.